Przez środki ochrony zbiorowej rozumie się środki przeznaczone do jednoczesnej ochrony grupy ludzi, w tym i pojedynczych osób, przed niebezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami występującymi pojedynczo lub łącznie w środowisku pracy, będące rozwiązaniami technicznymi stosowanymi w pomieszczeniach pracy, maszynach i innych urządzeniach.
Do środków administracyjno-organizacyjnych i prawnych możemy zaliczyć wszystkie akty prawne, przepisy wewnątrzzakładowe, działania kontrolne oraz dopilnowanie przestrzegania przepisów bhp przez pracowników.
Środki techniczne, które w rzeczywistości tworzą środki ochrony zbiorowej, mają za zadanie chronić pracowników przed zagrożeniami występującymi w środowisku pracy. Zaliczyć możemy do nich bardzo różnorodne środki, które często wynikają z warunków lokalnych.
Do podstawowych elementów ochrony zbiorowej możemy zaliczyć m.in.:
- Bezpieczne oświetlenie – kategoria obejmuje oświetlenie ogólne, miejscowe oraz złożone stanowiące połączenie dwóch pierwszych rodzajów. Przepisy BHP określają, że w budynku stanowiącym miejsce pracy powinien istnieć swobodny dostęp do światła dziennego, a jeżeli jest ono niewystarczające, należy je uzupełnić oświetleniem sztucznym. Dopuszcza się także oświetlanie niektórych pomieszczeń wyłącznie sztucznymi źródłami światła, ale w specyficznych warunkach, na przykład w obiektach podziemnych. Za regulacjami prawnymi w tym zakresie stoi założenie, że nieodpowiednie warunki świetlne mogą negatywnie wpływać na zdrowie pracowników, przede wszystkim wzrok.
- Prawidłowa wentylacja – jej zadaniem jest utrzymanie w pomieszczeniach optymalnej czystości i temperatury powietrza. Wentylacja może mieć charakter naturalny bądź mechaniczny.
- Klimatyzacja – pracodawcy są zobowiązani do stworzenia pracownikom komfortowych warunków wewnątrz pomieszczeń zakładu pracy. W tym przypadku chodzi oczywiście o komfort termiczny.
- Oddymianie budynku – ten środek ochrony zbiorowej dotyczy zagrożenia pożarowego. Przepisy wyraźnie określają, w jakich pomieszczeniach i strefach budynku musi znajdować się instalacja odpowiedzialna za jego oddymianie.
- Rozwiązania konstrukcyjne maszyn – ta kategoria obejmuje środki ochrony zbiorowej, które redukują ryzyko związane z wykorzystywaniem w zakładzie pracy niebezpiecznych maszyn. Przykładem takich środków mogą być barierki utrudniające dostęp do tych urządzeń niepowołanym osobom lub inne sposoby kontroli dostępu.